رصد خانه ستاره ها

گزارشی از عملکرد معاونت پژوهش کنگره بزرگداشت سرداران شهید و 23 هزار شهید استان‌های خراسان

مقدمه

بخش پژوهش در دستگاه های علمی و اجرایی از اهمیت فراوانی برخوردار است، به گونه ای که معمولا از پژوهش به عنوان "مغز متفکر" هر دستگاه یاد می شود.

کنگره بزرگداشت سرداران شهید و 23 هزار شهید استان های خراسان نیز که با هدف جمع آوری، حفظ، تدوین و انتشار میراث برجای مانده از شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی و دفاع مقدس شکل گرفته و به کار خود ادامه داده است، بیش از سایر جنبه های اجرایی و تبلیغاتی، وجهه ای پژوهشی دارد. به همین منظور شالوده فعالیت های این کنگره بر مبنای پژوهش بنا نهاده شد و هر بخش از فعالیت های آن با توجیه علمی مبتنی بر پژوهش های علمی آغاز گردید.

همزمان با آغاز به کار کنگره بزرگداشت شهدای خراسان، در کنار سایر زیر مجموعه های اجرایی، معاونت مستقلی با عنوان "معاونت پژوهش" با اهداف ذیل شکل گرفت:

1- شناسایی و هدایت استعداد های پژوهشی بهره برداری از آنها در جهت نیل به هدفهای کنگره.

2- شناسایی و معرفی نیاز ها و خواسته های لایه های مختلف جامعه در رابط با برنامه ها و فعالیت های کنگره

3- ارزیابی و نقد فعالیت های ادبی و هنری  کنگره و ارائه راهکارهای مناسب در جهت اثربخشی بیشتر و بهتر.

4- تعیین اولویت در فعالیت های فرهنگی کنگره.

5- هدایت تلاش های فرهنگی کنگره بسمت نیازها و خواسته – های جامعه

6- ایجاد کانون و مرجع پژوهشگران علاقمند در زمینه های فرهنگی ایثار و شهادت

7- هدایت تلاش ها و فراهم ساختن تحقیقی لازم برای پژوهشگران در زمینه فرهنگ ایثار و شهادت.     

برای دستیابی به اهداف یاد شده در سه بخش مقدماتی ، پژوهش های اسنادی و پژوهش های میدانی اقدامات گسترده ای صورت گرفت که نمایه ای از آن در این گزارش از نظر خوانندگان محترم می گذرد.

 بخش اول – فعالیت های مقدماتی

1- برقراری ارتباط و ایجاد هماهنگی با مراکز دانشگاهی علمی و پژوهشی :

با توجه به لزوم بهره گیری از اساتید و متخصصان امر پژوهشی و نخستین گام ارتباط مناسبی با مراکز علمی اعم از حوزه و دانشگاه برقرار شد و چهار گروه علمی - پژوهشی ، شامل گروه معارف اسلامی ، گروه علوم تربیتی و روانشناسی ، گروه علوم اجتماعی و جامعه شناسی و گروه علوم اداری و مدیریت تشکیل گردید.

در این گروه ها بیش از چهل نفرازاساتید و پژوهشگران حوزه و دانشگاه پس از آشنایی با اهداف و سیاست های کنگره به امر هدایت علمی دانشجویان و طلاب در جهت تحقیق و تهیه مقاله و پایان نامه پیرامون موضوع شهید و شهادت پرداخته اند.

2- تعیین محورهای موضوعات و عناوین پژوهشی:

در این بخش با تلاش گروه های چهار گانه پژوهشی ، بیش از سیصد عنوان موضوع برای پژوهش پیشنهاد شد تا پس از بررسی و ارزیابی و تعیین اولویت ها و براساس ضرورت ها و امکانات کنگره ، اهم آنها محور فعالیت های علمی پژوهشگران و سرگذشت پژوهان قرار می گیرد.

3- شناسایی محققان:

 شناسایی محققان و واگذاری اسناد و مدارک به آنان و نظارت و ارزیابی نتیجه کار آنان ازدیگر اقدامات مربوط به این بخش است که نتایج ارزشمندی در برداشته است.

4- آموزش

همانگونه که در گزارش های پیشین از نظر گذشت، به جز تربیت پژوهشگران و نویسندگانی که بسیاری از آثار پدید آمده در حوزه های مختلف نتیجه آموزش و تربیت آنهاست، آماده سازی حدود 6000 نفر از علاقمندان واجد شرایط در شهرستانهای مختلف برای  سرگذشت پژوهشی و جمع آوری آثار شهدا نیز، فعالیتی در خور و قابل توجه بود.

معاونت پژوهش ضمن تعریف سرفصل های آموزشی و تهیه جزوه های مربوطه اقدام به  برگزاری کلاس های آموزشی وتوجیهی نموده و ضمن فراخوانی پژوهشگران شهرستان ها و توجیه و آموزش آنها ، تعداد 12 جزوه آموزشی در زمینه های مرتبط تهیه و عرضه کرده است.

* بخش دوم – پژوهش های اسنادی

 این پژوهشها در زمینه اسناد کتبی و شفاهی بجامانده از شهدا مانند وصیتنامه ها، دست نوشته ها ، نامه ها ، توصیه ها و خاطرات آنان، که شرح چگونگی گردآوری آن در گزارش عملکرد معاونت جمع آوری از نظر گذشت،  و براساس آموزه ها و تجارب علمی به دو شکل پایان نامه های دانشجویی و پروژه های تحقیقاتی صورت گرفته است و تعداد آنها تا پایان سال 86 بالغ بر نود و پنج مورد است که به تعدادی از اهم آنها اشاره می شود :

1- بررسی تطبیقی الگوهای مدیریتی سرداران شهید در جنگ های صدر اسلام و دفاع مقدس

 در این تحقیق به منظور کشف و معرفی ویژگی های فرماندهی و مدیریتی سرداران شهید استان خراسان در دفاع مقدس و با الهام از فرمایشات حضرت علی علیه السلام الگوی فرماندهی و مدیریتی مالک اشتر در صدر اسلام و شهید کاوه در دفاع مقدس مقایسه و معرفی شده است.

2- مجموعه وصیت نامه های شهدا

در این زمینه بمنظور ایجاد زمینه مطالعه و بررسی و بهره برداری علاقه مندان و مبلغان و سهولت کار پژوهشگران ، تاکنون مجموعه هایی از وصیتنامه های شهدا شامل دانشجویان شهید، روحانیون و طلاب شهید ، دانش آموزان شهید و سایر شهدا در هفت جلد و بیش از دو هزار صفحه گردآوری و تدوین شده است.

3- تحلیل محتوای وصیتنامه شهدا

 در این بخش از اقدامات پژوهشی وصیتنامه های شهدا به دو صورت مورد تحلیل محتوا قرار گرفته است:  در شکل نخست یک تحلیل کلی از وصیتنامه های شهدا(مانند ترغیب ها و تحذیرها

در کلام سرداران شهید ، تصویر عاشورا در کلام سرداران شهید ولایت و رهبری در کلام و...) استخراج و نتایج آنها ارائه گشته است.

* بخش سوم – پژوهش میدانی

 پژوهش های میدانی تحقیقاتی است که با فرضیه های مختلف و جامعه های آماری گوناگون در شهرها و روستاهای استان خراسان(با عنایت ویژه به گروههای سنی جوانان و نوجوانان) صورت گرفته و تعداد آنها بالغ بر 70 پروژه است که به اهم آنها اشاره می شود.

1- بررسی نگرش جوانان و نوجوانان به شهدا و عوامل موثر بر آن:

این پژوهش ها در بیش از 10 شهرستان و 3 دانشگاه و مرکز آموزش عالی با هدف آگاهی از چگونگی نگرش جوانان ونوجوانان نسبت به موضوع شهید و شهادت و میزان باور و اعتقاد آنان نسبت به آرمان های شهدا صورت گرفته و در آن راهکارهای مناسب برای تعمیق و ترویج فرهنگ شهادت در جوانان و نوجوانان ارائه شده است.

2- بررسی آسیب شناسی رزمندگان:

 در برخود با مشکلات و آثار سوء جنگ دو رویکرد وجود دارد یکی اینکه اگر ماهیت جنگ ظالمانه و هدف آن تجاوز و ستم باشد طرف ظالم و متجاوز چه پیروز بشود و چه شکست بخورددر حقیقت مغلوب است. دیگر اینکه اگر ماهیت جنگ دفاعی و هدف آن حفظ ارزش ها و آرمان های انسانی و الهی باشدنتیجه آن برای مدافعان چه پیروز باشند و چه اینکه ظاهرا ًشکست بخورند، در حقیقت پیروزی است. بنابراین به منظور بررسی میزان مشکلات و تبعات ناشی از جنگ بر رزمندگان و تاثیرات ارزش های دفاع مقدس بر آنها و ارائه راه حل مشکلات احتمالی ، این تحقیق در دو یگان نظامی استان انجام شد و نتایج حاصل از آن در اختیار مسئولان مربوط قرار گرفت.

3- بررسی دیدگاه مردم نسبت به نمایشگاه های ویژه ی دفاع مقدس:

 اصل کار نمایشگاهی و نقاط ضعف و قوت نمایشگاه های ویژه دفاع مقدس، آمار بازدید مردم و میزان تامین خواسته ها و رضایتمندی آنان و سوالات فراوان دیگر موجب شد که معاونت پژوهش دست کم در سه مرحله اقدام به بررسی های علمی  نماید.  از جمله پژوهشی در سال 1381 همزمان در 9 نمایشگاه صورت گرفت که حاصل آن بر 400 صفحه بالغ می شود  وشامل بیست راه حل ارائه شده از سوی بازدیدکنندگان نمایشگاه های مربوطه برای تبیین و ترویج ارزشهای دفاع مقدس می باشد.